Niet vergelijken? Tuurlijk wel

Appels zijn geen peren, nee.

“Je moet jezelf niet vergelijken” is vaak het advies.
Klopt, maar ook weer niet. Want vergelijken zit in onze natuur. Zo werken onze hersens. 

Bij alles wat we zien en ervaren, vergelijken we dat automatisch met dingen die we al weten of eerder hebben meegemaakt. Zo nemen we informatie op, zo proberen we de wereld te begrijpen (wat om dezelfde reden fout gaat, maar da’s een ander verhaal).

Het advies om te stoppen jezelf te vergelijken met anderen is dus eigenlijk een onmogelijke taak. Wat wel kan én slim is, is om dat vergelijken te benutten om jezelf beter te leren kennen.

Hoe werkt dat vergelijken?

Onze hersenen willen de zaken graag eenvoudig houden. Vanaf ons prille bestaan slaan we onze ervaringen op, zodat we elke volgende ervaring daarmee kunnen vergelijken. 
Een baby neemt een eerste fruithapje… mmm, dat is lekker …. Registratie in de hersenen : fruit = lekker. 
Baby krijgt een hapje citroen (vinden wij ouders leuk om de reactie te zien…. )…. Brrrrrrr, dat is zuur …. Registratie in de hersenen : niet alle fruit = lekker, citroen = zuur.

Nou ja, wetenschappelijk is dit niet helemaal juist, maar je begrijpt wat ik bedoel. Door ervaringen worden in onze hersenen paden aangemaakt en kaders gemaakt. Nieuwe, andere ervaringen vergelijken we telkens binnen die kaders. Zo zorgen onze hersenen ervoor dat we niet elke dag de wereld opnieuw hoeven te ontdekken. Door te vergelijken met de kennis die we al hebben kunnen we ook sneller beslissingen nemen.

Zo ook met slechte ervaringen helaas. Een baby die schrikt van een man met een snor, zou zomaar bij elke man hevig kunnen gaan huilen. Je kunt zelf invullen, wat er nog meer voor slechte ervaringen kunnen worden opgeslagen als vergelijkingsmateriaal…
​

Neerwaartse spiraal

We kunnen dus niet anders. Vergelijken doen we altijd. En soms laten we ons verleiden om te kijken  naar het altijd schone huis van die ene vriendin (‘hoe doet ze dat toch?’) of het prachtige luxe huis van die collega (‘die heeft ook altijd geluk’). 
Je ziet de ander, vergelijkt dit met jezelf en concludeert -even door de korte bocht- dat jij niet goed genoeg bent. Dat is niet bepaald helpend. Sterker nog, aangetoond is dat mensen van deze manier van vergelijken zelfs depressief kunnen worden. Ze voelen zich enorm tekort schieten in hun eigen leven en worden daar diep ongelukkig van. De neerwaartse spiraal.

Wat kun je wel doen?

​1. Wees je bewust
Allereerst helpt het om bewust te zijn dat het zo werkt. Je hersens willen jou helpen door te vergelijken. 

2. Verander je perspectief
Kijk niet naar de ander vanuit afgunst  en dus vanuit je eigen ‘tekort’. Ga ook niet op zoek naar wat er dan mis is bij die ander (jaja, haar huis is wel schoon, maar ze maakt altijd ruzie). Kijk met als doel te leren. Van de ander en van jezelf. Hoe krijgt ze het voor elkaar? Wat doet ze anders? Wat heb ik te leren om het ook zo te doen? Heb ik ook die eigenschappen? Wil ik het eigenlijk wel?

3. Doorbreek het patroon
Nu je weet dat je hersens alles vergelijken met wat ze weten, kun je dit benutten om de negatieve gedachten te doorbreken. Je leerde thuis misschien dat je altijd moest opruimen. Je moeder zei “wat is het toch altijd een zooitje in je kamer, hoe kun je zo leren.” In jouw hoofd werd misschien een kader gemaakt: geen opgeruimde kamer = géén opleiding = géén baan. En met een paar andere ervaringen erbij werd het ‘verhaal in je hoofd’ : geen opgeruimde kamer = ik ben mislukt!
Wanneer je merkt dat je jezelf aan het vergelijken ben, sta dan eens stil bij het kader waarin je de informatie plaatst. En kijk daarbij naar je eigen gedrag. Rationeel weet je immers best dat je geen mislukking bent, wanneer je huis niet helemaal aan kant is. Maar waarom raak je dan zo gestresst als de vaat nog op het aanrecht staat en er komt onverwacht visite? 

Helpend
Vergelijk doen we dus allemaal. Met deze tips zorg jij ervoor dat je niet in een ongelijk vergelijkend warenonderzoek terecht komt. Met deze tips krijg je meer inzicht in jezelf en je eigen gedrag. Zónder jezelf óf de ander tekort te doen.
Dichterbij jezelf
Wanneer je op deze manier naar jezelf en anderen kijkt, blijf je ook dichterbij wie jij bent. Bij wat jij belangrijk vindt. Meer van dit soort tips en vragen vind je in mijn e-book: Dichterbij jezelf. Hoe doe je dat dan? 

Download het gratis e-book hier.